YUNUS EMRE TOZAL

Nazar-ı Hikmet

Hikmeti yitirdiğimiz günden beridir, kâinatı okuyamadık, kâinatı okuyamayınca kendimizi okuyamadık, kendimizi okuyamayınca da Rabbimizi okuyamadık. Hikmet hayatımızdan çıktığı an ötekileştik, dünyevileştik, kendimiz olmaktan çıkıp başka bir varlık haline dönüştük.

Parçalandık, bölündük, ayrıldık. Bütünü gözden kaçırdığımızdan hikmeti kaybettik. Modern insan bütün olanı, daireyi göremediği için kalabalıklar içerisinde yalnızlıkları oynamaya mecburdur. Teknoloji, para, güç, konfor, cinsellik, bencillik, eğlence, rekabet, hırs ve tüketimin bütün gücüyle insanı tutsak kıldığı, pragmatist felsefenin hâkim olduğu yeni bir dünya düzeninde anlamımızı arıyoruz. C.Pavese’nin şu sözü aslında bu durumu özetliyor:

“Hayat, yaşantı aramak değil, kendimizi aramaktır.” Dünya döndükçe küreselleşiyoruz, küreselleştikçe bizi “biz” yapan değerlerimizden uzaklaşıyoruz. Hissizleşiyoruz, hissizleşen yüreğimize bombalar atılması gerekiyor uyanmamız için. Dünyayı imar etmek görevli halifeler olduğumuzu, yüreğimizi fethetmemiz ve yürekleri fethetmemiz gerektiğini, hikmet-i nazar-ı unuttuk mu? Kainata hikmet nazarından bakamadığımız için mi, anlamdan, vahiyden uzaklaşıyoruz?...

Eşyaya hikmet nazarından bakabilmek, hakkın tüm varlık âleminde kendini açımlarken; tecelli ederken onda var olan hikmet de tüm varlıklara yansıyacağından insanın eşref-i mahlûkat olduğunun idraki anlamında mühimdir. Eşyaya yansıyan hikmet, Varlık açılımının aynı zamanda bir bilim açılımı da olacağını fark edersek, anlamın doruk noktasına; vahye yolculuk yapar, Hıra’mıza çıkarız; kendimizi anlamanın ötesinde bize ruhundan üfleyen El-Vedud’u anlayabilme, idrak edebilme; tefekkür edebilme noktasına adım atmış oluruz. Bazı tasavvufî akımlarda bilen ile bilinenin bir olmasını, “ittihadü’l âlim ve’l ma’lum” şeklinde formüle edilişini şöyle açıklayabiliriz:

En yüksek noktadaki bilgiye bütünleşerek ulaşmak. Hakikati tavaf eden insanın, tavaf ettikçe hakikate yaklaşması… Eşyaya nazar-ı hikmetle bakarak insanın kendisine zulmetmemesi, kendisini bulunduğu konumdan ayırmaması… W. Chittick bazı mutasavvıfların, Allah’ın yaratma sevgisinin âleme varlık bahşettiğini söylerken bunun hemen arkasından, mütekabil insanî Allah sevgisinin Allah’la yarattıkları arasındaki mesafeyi yakınlaştırdığını ilave ederken, mutasavvıfların Hz. Peygamber’in ‘Allah vardır ve O’nunla birlikte hiçbir şey yoktu’ sözünü böyle yorumladıklarına dikkat çekmiştir.

Başka iklimler yönlendiriyor kalplerimizi, eviriyor çeviriyor, inşa ediyor hayatımızı… Acı olan, kayboluşumuzun farkına varamayışımız; en büyük kayboluşun aslında kayboluşumuzu fark etmeyişimiz olduğunun bilincinde olamayışımız. “Arzularını yaşamaya bak”, “Anı Yaşa”, “Gülümse”, “Bu fırsatı kaçırma, mutlu ol” gibi telkinlerin aslında nefse itaati telkin ettiğini, hedonistçe yaklaşımların “tüketiyorsan, mutlusun” sözleriyle içimizi şeytana çevirdiğini ne zaman fark edeceğiz? J. J. Rousseau şöyle yazmıştı: “Çocuğun daha duygu dünyası gelişmeden, zihin dünyasına çok ağır, programlar yüklüyoruz… Size ben bir çocuk teslim ediyorum. Bu çocuk doktor olsun, hâkim olsun, rahip olsun diye değil, adam yani insan olsun diye teslim ediyorum.” Adam yetiştirmeye çalışmak bu kadar zor mu?...

İçini Boşalttığımız Kavramlar

Muallimi Allah olan bir sınıftır dünya.
Allah’ın himayesinde bir tahsildir hayatımız.

Mukaddes ders kitaplarımız, tarih boyunca Rabbimizden insanlara gönderilmiş kitaplardır. Bunların Kur’an hariç diğerleri tahrif edilmiştir.

Peygamberler muallimi Allah olan sınıfta, hatalarımızı, yanlışlarımızı, sıratım müstakimden sapabileceğimiz, kayabileceğimiz, düşebileceğiz noktaları öğrendiğimiz Allah’ın elçileri. İnsanı “insan” yapan tarafını hayatıyla, mücadelesiyle, örnekliğiyle dile getiren; insanı eşref-i mahlûkat yapan özelliğini hatırlatan Allah’ın sevgili kulları…

Kıyamete kadar müfredatı güncel ders kitabımız Kuran.

Ders kitabını hayatına tatbik eden, uygulayan talebelerin ismi Müslüman, mümin, muvahhid.

Hakikati tavaf eden müminlerin mücadelesinde direnenlerin, bu yolda malıyla, canıyla, kalemiyle cihat edip canını ortaya koyanların, mücadele edenlerin, direnişi dirilişe çeviren müminlerin ismi Mücahid, şehit.

Silkinip okuma eylemine girişmeli. İnsanoğlunun omzunda dağların taşıyamadığı bir yük var. Yolu uzun ve kavisli. Her an yoldan çıkma, yoldan kayma tehlikesinin bulunduğu bir yol… Suçlular olarak ortalıkta gezerek suçlu arıyoruz pervasızca… Niçin hâlâ başımızı duvarlara vurduğumuz halde, kurtulamıyoruz hafakanlardan? “Ey insanoğlu, seni kerim olan Rabbine karşı aldatan nedir?”² sorusuna niçin cevap vermekte zorlanıyoruz?...

Bir duruşumuz olmalı…

Karanlıklardan korkmadığımızı kanıtlamalıyız semaya. Hafakanları korkuttuğumuz belli olmalı duruşumuzla. Loş çığlığımızı en kuytu karanlıklara saklamamalı, haksızca korkutulan kuşları şefkat kafeslerinde /avuçlarımızda/ besleyebilmeliyiz…

Bir duruşumuz olmalı…

Ağlayan güllerin mehveş süveydalarını ve solgun yaprakların ümitsizliğini ılık bir titremeyle bahara adamalı. Kıyam gününe hazır bekletilmeli güller ve yapraklar… Her acıyla filizlenen çiçeği, her aşkıyla pembeleşen gülü ekmeli gamzelerimize… Ve ardından göğü mesrur kanat çırpınmaları kaplamalı… Duruşumuzla ölüme hazır olduğumuzu anlatabilmeli kainâta!...

Bir duruşumuz olmalı…

Asiliğe asillik içerisinde cevap vermeli ve ardından kapanan kapılara aldırmamalı. Acımalı fakat her zaman münzevi duyguların arasında kalmalı… Mütedeyyin olmalı, mütebessim olmalı…

Bir duruşumuz olmalı…

Havanın kaprislerine güneşin secde etmeye gidişi de eklenince bir mum gibi aydınlatmalı karanlıktan korkanları. Elimizde çomak, yüreğimizde aşk ile yol almalı dervişçe çöllerde…
Sevgiyle çağırmalı bulutların ağlayışlarını... Ve toprağa düşen cemrelerce hissetmeli yangını yüreğimizde…