UMUR TALU

Başka başka Bask

Hep karşılaştırılır ya...
Hatta bir zamanlar, lafı ağzına tıkılıp kesif Susurluk militanı kılınan "Başbakan" Çiller bile "Bask modeli" diye telaffuz etmişti ya...
İşte oralardan, hani Nihat Kahveci'nin delikanlı takımı Real Sociedad (nedense Necati Ateş öyle anılmadı) ile sadece İspanya ve Fransa Bask bölgelerinden oyuncu oynatan Atletic Bilbao'nun yöresinden bir son durum.
Fransız Le Nouvel Observateur dergisinden aktararak.
***

Hep karşılaştırılır ya...
"Bask sorunu... Kürt sorunu" denerekten.
İşte İspanya'nın "Kürt sorunu"nun son tablosu: Bask, Basklılar ve dilleri Euskara.
Bask bölgesinin toplam nüfusu 2 milyon 150 bin.
Kişi başına yıllık ortalama geliri 32 bin 133 Euro.
Bunu isterseniz kendi ülkenizle, isterseniz kendi yörenizle filan bir karşılaştırın.
Ama daha çarpıcısı şu: İspanya'nın tümünde kişi başına yıllık ortalama gelir 24 bin 20 Euro.
Bask gelirinin bu ortalamanın da üstünde olduğuna şaşırın ve sonra bunu da istediğinizle karşılaştırın!..
Aklınıza, İspanya yoksul faşist bir ülke iken, yine yoksul ama "büyüyen" Türkiye'nin demokrasi çabası, İspanya kırk yıllık faşizmden çıkarken Türkiye'nin darbecileri, İspanya bugünkü adıyla AB'ye girip sıçrarken Türkiye'nin kaplumbağaları da gelebilir.
Bask bölgesindeki başlıca sınai, ekonomik faaliyetler: Uçak yapım sanayisi, elektronik, otomotiv, beyaz eşya... Diyarbakır'dan bir karşılaştırın!
***

Sonra iki şey:
ETA'nın "terör yolu"na hâlâ başvurabilmesine karşın... 1979'dan beri özerk bölge. Ya da bu ifadeyi tersten kuralım: 1979'dan beri özerk bölge olmasına rağmen, ETA'nın "terör"ü terk etmediği bölge.
Ve bütün dünyanın ciddi şiddet, terör ile birlikte andığı "Bask sorunu"nda, "terör kurbanı" sayısı:
40 yılda 825 ölü!
Karşılaştırın.
25 yılda (toplam) 40 bin ölü ile bir karşılaştırın!
***

İşte bu Bask'ın bir de "Hükümet başkanı" var. İsterseniz, "Başbakan" da deyin. İsterseniz sadece "Özerk yönetim başkanı". Bask dilinde "Lendakari".
49 yaşındaki rock müzik tutkunu Patxi Lopez, ETA'ya karşı bayrak açmış durumda.
Bence bunu da karşılaştırın:
Artık ne tarafından alırsanız.
İster "özerk bölge, hükümet başkanı" olmasına filan takılın...
İster "terör"e savaş açmasına...
İster...
***

Diyor ki, daha doğrusu, 4 Mayıs'ta kendisine bombalı bir suikast girişimi önlendikten sonra daha ısrarla diyor ki, "ETA'yı açıkça uyarıyorum: Bu iş bitecek. Hukuk devletinin tüm gücünü göstereceğiz.
Onlar bize acının yolunu öğretti: Biz de onlara cezaevinin yolunu öğreteceğiz."
Karşılaştırın...
Karşılaştırırken konumları karıştırmayın. Karıştırmasanız da yine karşılaştırın.
"Bask halkı" yerine "Bask vatandaşları" demesi "tarihi bir viraj"mış, karşılaştırın.
ETA haziranda Basklı bir polisi öldürdüğünde, cenazesine 80 bin "Bask vatandaşı" toplayışını karşılaştırın.
Öldürülen polisin, bir zamanlar faşist Franco rejimine karşı mücadele eden Basklılara dendiği gibi, daha sonra ETA'nın kendi militanlarına da verdiği sıfatla, adeta onların elinden alarak, "gudari" diye adlandırılmasını da.
"Bask milliyetçileri"ne karşı tavır almış bu liderin "sosyalist" olmasını da.
Kitapları Türkiye'de de çevrilen düşünür, yazar Fernando Savater "Lopez, içine sıkıştığımız, alıştığımız halleri tamamen altüst ediyor" diyor ya, belki de sıkışmak kilit kelimedir, karşılaştırın.
***

Tabii ki, ne orayı anlamak için bunlar yeterli...
Ne oradaki her şey doğru...
Ne de oralardan buraları anlamak mümkün.
Ama en çarpıcı gelen şu:
Koskoca Bask "terörü": 40 yılda 825 ölü...
Bir de 25 yılda 40 bin ölü.
Şu apayrı tabii:
"Ayrılıkçı terörle mücadele" eden Basklı sosyalist adam, aynı zamanda bir "özerk yönetim başkanı"!
Karşılaştırın demek kolay da...
Karşılaştırmak çok zor.