Ekonomide durgunluk sona erdi mi?

Amerikan ekonomisinde durgunluğun sona erdiği ileri sürüldü. Ulusal Ekonomik Analiz Bürosu Konjonktür Gelişmeleri Komitesi’nin yedi kişilik kadrosunda bulunan Northwestern Üniversitesi’nden Prof. Robert J. Gordon’a göre Amerikan ekonomisinde durgunluk sona erdi.

Amerikan ekonomisinde durgunluk, işsizlik oranı, bordrolu istihdam sayısı ve endüstriyel üretimdeki gelişmeler dikkate alınarak değerlendiriliyor. Prof. Gordon ise ekonomik durgunluğu incelerken bu üç değişkeni dikkate almıyor, sadece işsizlik ödeneği başvurularına bakarak zaman serileri oluşturuyor ve bu serileri analiz ediyor.

Prof. Gordon, Amerikan ekonomisinde durgunluğun artık sona erdiğini ileri sürerken Amerikan işsizlik ödenek taleplerini inceliyor. İşsizlik ödenek taleplerinin dört haftalık hareketli ortalamalarının en tepe noktasından aşağı doğru indiğini gösteriyor. Amerikan ekonomisinde dört haftalık hareketli ortalamalara göre işsizlik ödeneği talepleri 25 Nisan 2009’da 638 bin 250 kişiydi, 9 mayısta bu rakam 623 bin 500 kişiye geriledi. Gordon’a göre 1969-1970 ve 1981-1982 ekonomik durgunluklarında da dört haftalık işsizlik başvuruları hareketli ortalamaları bugünküne benzer bir seyir izleyerek durgunluktan çıkılmıştı.

İşsizlik ödeneği başvurularında Amerikan ekonomisine benzer bir gelişme Türkiye’de de görülüyor. İŞKUR verilerine göre 2009 yılının şubat ve mart aylarında işsizlik ödenek taleplerinde gerileme oldu. Ocak ayında 78 bin 577 kişi olan işsizlik ödeneği başvurusu, şubat ayında 69 bin 677 kişiye, mart ayında ise 62 bin 97 kişiye geriledi. Türkiye’de işsizlik ödeneği başvurularının gerilemesi ekonomide olumlu gelişmeler olduğunu bize gösteriyor.

Tekrar Amerikan ekonomisine dönersek, Amerikan ekonomisinde işsizlik ödeneği başvurularındaki azalma dünya ekonomisi içinde iyi bir gelişme. Çünkü Amerikan ekonomisi dünya toplam talebinin yüzde 25’ini yaratıyor.

Amerikan ekonomisinde artık canlanmanın başlayacağına işaret eden bir başka değerlendirme ise durgunluk dönemlerinin süresiyle ilgili. Ekonomik krizlerin ardından gelen durgunluk dönemlerinin daha önceki krizlerden edinilen tecrübelere göre 16 ya da 18 ay sürdüğü ileri sürülüyor. Bu görüşler dikkate alınırsa ABD’de ekonomik durgunluğa, 2007 yılının aralık ayında girildiği kabul edildiğinden 2009 yılının haziran ayında 18 aylık süre doluyor. Eğer bu geleneksel tahmin tutarsa, 2009 yılının haziran ayının ardından Amerikan ekonomisindeki hareketlenmeye paralel olarak dünya ekonomisi de durgunluktan çıkmaya başlayacak. Zaten Türkiye ekonomisindeki verilerde artık ekonomide canlanmayı işaret ediyor. Bakalım felaket tellalları bundan sonra ne bahaneler bulacaklar.

Süleyman Yaşar